Klasyfikacja morfologiczna lodowców 2/4 – klasy ogólne

W klasyfikacji World Glacier Inventory „klasa ogólna” to podstawowa charakterystyka lodowców, która najwięcej mówi o ich genezie i morfologii. Poniżej znajdziesz krótkie omówienie każdej z klas – przeczytaj ten wpis, jeżeli nie jesteś pewien czym różni się pole lodowe od czapy lodowej lub lodowiec dolinny od górskiego.

(Na obrazkach przedstawiono przykładowe rozmiary opisywanych mas lodowych)

0. Klasa trudna do sklasyfikowania (ang. miscellaneous)

1. Lądolód (ang. ice sheet) 

Największe masy lodowe świata. Pokrywają obszary o powierzchni milionów km² (kontynenty, wielkie wyspy, łącznie z ich pasmami górskimi). Mają postać bardzo łagodnie nachylonych kopuł o grubości dochodzącej do kilku km. Lód spływa radialnie od szczytu (szczytów, lododziału) we wszystkich kierunkach, tj. niezależnie od rzeźby podłoża, za wyjątkiem lodowców wyprowadzających w partiach brzeżnych, drenujących lądolody (patrz pkt. 4). Obecnie na Ziemi występują lądolody Antarktydy i Grenlandii, ale w przeszłości geologicznej bywało ich więcej, również w Europie.

2. Pole lodowe (ang. icefield)

Masy lodowe o względnie płaskiej powierzchni, których grubość jest niewystarczająca, aby ich ruch był całkowicie niezależny od rzeźby podścielającego je terenu. Wyższe szczyty górskie mogą wystawać ponad powierzchnię lodu jako tzw. nunataki, które rozdzielają poszczególne strumienie lodowe. Stosunkowo cienki lód może też pokrywać płaskie partie szczytowe masywów górskich tak, że pokrywa lodowa naśladuje rzeźbę podścielającego ją terenu, co wpływa na ruch lodu. Podobnie jak lądolody i czapy lodowe, pola lodowe drenowane są przez lodowce wyprowadzające (patrz: pkt. 4).

3. Czapa lodowa (ang. ice cap)

Kopulaste masy lodowe podobne do lądolodów, choć znacznie mniejsze. Całkowicie pokrywają obszary o powierzchni od kilku km² do kilkunastu tysięcy km² (masywy i pasma górskie, wyspy). Lód spływa radialnie we wszystkich kierunkach i jest niezależny od rzeźby podłoża. Czapy lodowe mogą rozwijać liczne jęzory (patrz: lodowce wyprowadzające, pkt. 4).

4. Lodowiec wyprowadzający (ang. outlet glacier)

To strumienie lodu drenujące lądolody, czapy lodowe, pola lodowe lub inne duże lodowce. Mogą mieć postać jęzora/odnogi/wypustu z obiektu macierzystego, choć recesja jęzora może go z czasem usunąć. Genetycznie związane z lodowcem macierzystym, w praktyce nadawane im są indywidualne nazwy ze względu na wyraźną odrębność zachowania w stosunku do obszarów sąsiednich. Wyznaczenie granicy takiego lodowca jest często trudne, bo jego najwyższa część nie jest ograniczona ścianami skalnymi i płynnie przechodzi w macierzystą jednostkę glacjologiczną.

5. Lodowiec dolinny (ang. valley glacier)

Klasyczne, książkowe lodowce. Ich jęzory wypełniają dna dolin górskich, mogą mieć jeden lub więcej wysoko położonych basenów zasilania, które łączą się w jęzor. Jęzory mają długość od 1 do ok. 100 km.

6. Lodowiec górski (ang. mountain glacier)

To małe masy lodowe, z reguły do ok. 1 km w najdłuższej osi, występujące w szczytowych lub podszczytowych partiach gór. Mają różną genezę i formę (o formach czytaj dalej >>>tutaj). Uwaga: termin „lodowce górskie” w innych klasyfikacjach może oznaczać wszystkie lodowce występujące w górach (czyli łącznie z lodowcami dolinnymi) lub po prostu wszystkie masy lodowe nie będące lądolodami!

7. Lodowczyk/pole śnieżne (ang. glacieret/snow field)

Najmniejsze trwałe masy lodu i śniegu o nieregularnych kształtach (z reguły <0,1 km²), istniejące przez co najmniej 2 następujące po sobie lata. Nie posiadają oznak ruchu lodu, co odróżnia je jednoznacznie od lodowców. Mogą to być szczątki dawnych lodowców, małe pola wieloletniego śniegu zasilane przez lawiny, cienkie płaty śniegu i lodu w korytach rzek itp.

8. Lodowiec szelfowy (ang. ice shelf)

Wielkie platformy lodu lodowcowego uchodzące do morza i unoszące się na jego powierzchni,  co odróżnia je od innych lodowców uchodzących do morza. Mają powierzchnię dochodzącą do setek tysięcy km². Powstały z „rozlania” się na ocean jednego lub licznych strumieni lodu, najczęściej lodowców wyprowadzających, które drenują wielkie polarne masy lodowe. Punkt na dnie, w którym lodowiec traci kontakt z podłożem nazywany jest linią gruntowania (ang. grounding line). Lodowce szelfowe produkują największe góry lodowe na świecie, a „przytrzymując” od dołu macierzyste strumienie lodu hamują ich spływ do morza.

9. Lodowiec gruzowy (ang. rock glacier)

Specyficzne masy lodu zawierającego i całkowicie pokrytego okruchami skalnymi, posiadające oznaki powolnego spływu w dół stoku. Czasem – pozostałość po małych lodowcach, choć mogą mieć różną genezę, niekoniecznie polodowcową.

Po przypisaniu konkretnego lodowca do klasy głównej, jego opis uściśla się dodając informację o jego formie. Więcej szczegółów opisujących poszczególne formy i typy czoła znajdziesz w kolejnych wpisach:

Czytaj więcej o formach >>>

Czytaj więcej o typach czoła >>>

<<< Wstęp do klasyfikacji WGI